خسرو سوم کوتاک ( ارمنی : Խոսրով Գ Կոտակ، Khosrov III Kotak; “” Kotak “به معنای “کوچک” است ) شاهزاده ای اشکانی ارمنی بود که به عنوان یک پادشاه دست نشانده به وسیله روم بین سال های ۳۳۰ تا ۳۳۹ میلادی به عنوان پادشاه ارمنستان سلطنت کرد ، پیش از او تیرداد سوم ارمنستان و پس از او تیگران هفتم بر تخت سلطنت نشستند .
« زندگی نامه »
خسرو سوم در سال ۲۸۰ یا ۲۸۵ میلادی چشم بر جهان گشود ، وی از خاندان سلسله اشکانی ارمنستان بود .
خسروف ( تلفظ ارمنی نام خسرو ) پسر و جانشین پادشاه تیرداد سوم و ملکه آشخن بود . او یک خواهر به نام سالومه و یک خواهر دیگر داشت که گمنام بود . خسرو لقب ” Kotak ” را به دلیل کوتاه قدی و جثه کوچکش دریافت کرد . نام وی را همنام نام پدربزرگ پدری اش خسرو دوم ارمنستان گذاشتند . چند تن از پادشاهان دودمان اشکانی و پادشاهان ارمنی سلسله اشکانی ارمنستان نیز با این نام شناخته می شوند .
« پادشاهی »
خسرو از نظر اخلاقی و جسمی برخلاف پدرش تیرداد سوم ، فاقد و بی بهره از قدرت بود ، با این وجود از نظر دیپلماتیک بسیار باتدبیر و درایت و مورد حمایت و پشتیبانی پدرش بود . ارمنستان تحت حکومت وی از یک دوره شکوفایی بهره مند بود . او یک شکارگاه ( که به نام وی نامگذاری شد ) و شهر دوین را تأسیس کرد که بعداً به پایتخت ارمنستان مبدل گشت .
در زمان سلطنت خسرو ، دو اسپراپت ، واچه از خاندان مامیکونیان و واهان از خاندان آماتونی ، به دلیل شهامت و دلاوری خود در جنگ ، از دیگران متمایز شدند و اغلب برای کمک و یاری به پادشاه حضور می یافتند . در طی این سالها ، احساسات طرفدار شاهنشاهی ساسانی و ضد مامیکونی در ارمنستان رشد کرد و احساسات ضد رومی نیز افزایش یافت . گروه های طرفدار ساسانی محبوبیت زیادی بدست آوردند به طوری که در ترور سنت ارسطاک اول ، پسر دوم گریگور روشنگر نقش داشتند . در این زمان فرمانروای ساسانی شاپور دوم دو بار به ارمنستان هجوم برد و مناطقی را به تصرف خود دراورد . واچه مامیکونیان در آن جنگ ها کشته شد و بعد ها به وسیله کلیسای حواری ارمنی به دلیل فداکاری خود مقدس خوانده شد .
« خانواده »
خسرو از همسری ناشناس و نامعلوم صاحب سه فرزند با نام های زیر شد :
تیگران هفتم ، مشهور به تیران .
ورازدخت ، او با پاپاس ( پاپ ) ، پسر اول سنت هوسیک اول پیمان زناشویی بست . هوسیک اول در سال ۳۴۸ میلادی از جیگاه و مقام جاثلیق خود صرف نظر کرد .
بامبیش ، وی با پسر دوم سنت هوسیک پیمان زناشویی بست و و از این ازدواج صاحب پسری به نام نرسس یکم ( پارسی میانه : نرسی ) شد که در آینده جاثلیق ارمنستان شد .
« مرگ خسرو سوم ارمنی »
سرانجام خسرو در سال ۳۳۹ میلادی درگذشت و پسرش تیگران هفتم ( تیران ) جانشین وی بر تخت سلطنت نشست .
