نیکتاس ایرانی از فرماندهان بیزانسی سده هفتم میلادی و فرزند و جانشین شهربراز ( بیست و هفتمین پادشاه شاهنشاهی ساسانی از ۲۷ آوریل ۶۲۹ تا ۹ ژوئن ۶۲۹ بود ، وی اردشیر سوم را کشت و تاج و تخت فرمانروایی را غصب کرد و خودش هم بعد از چهل روز به وسیله اشراف زادگان ساسانی کشته شد ) سپهبَد نامدار خسرو پرویز بود که مدت زمان کوتاهی هم به عنوان شاهنشاه بر تخت شاهنشاهی ساسانی نشست .
« زندگی نامه »
نیکتاس پسر شهربراز ، سپهبد مشهور و نامی ارتش ساسانیان بود که شهربراز ، ارتش ساسانیان را در نبرد ایران و روم شرقی ( ۶۲۸ – ۶۰۲ میلادی ) در سوریه ، آناتولی و مصر کنترل و رهبری کرد و موفقیت ها و پیروزی های چشمگیری بدست آورد . بعد از اینکه نبرد خاتمه یافت ، شهربراز سرزمین مصر و شام را تحت کنترل و اداره خود داشت تا اینکه در اوایل ۶۲۹ میلادی این سرزمین ها را به شاهنشاه بیزانس هراکلیوس واگذار کرد و هراکلیوس هم در مقابل آن از شهربراز برای شورش و به زور گرفتن تاج و تخت شاهنشاهی ساسانی حمایت و پشتیبانی کرد . برای رسیدن به این هدف ، نیکتاس که هراکلویس وی را جانشین شهربراز می دانست ، جایگاه پاتریسین ( در منابع دوره اسلامی بطریق ، که گاه در فارسی با عنوان شهسواران نیز ترجمه شده است ، در روم باستان سکنهٔ اصلی و لاتین تبار شهر رم به حساب می آمدند ) را دریافت کرد و خواهر وی که Nike نام داشت هم با تئودوسیوس ، یکی از فرزندان هراکلیوس ازدواج کرد . نیکتاس و یکی دیگر از برادرهایش در دربار بیزانس همچون گروگان زندگی میکردند . در تابستان یا اوایل پاییز ۶۲۹ ، نیکتاس به عنوان نشانه ای از پیمان دوستی با رومی ها ، یادگار های مسیحی اسفنج مقدس و زوبین مقدس را از اورشلیم به هراکلیوس بازگرداند که در آن زمان اورشلیم هنوز در کنترل و نظارت نیرو های شهربراز بود . احتمالاً در همین دوران بوده که نیکتاس به مسیحیت گرویده است . از آنجایی که وی جانشین پدرش شهربراز بود ، راه را برای مسیحی سازی ایران باز میگذاشت . بعد از کشته شدن پدرش ، نیکتاس در خدمت شاهنشاهی بیزانس باقی ماند و دوباره در سال ۶۳۶ نام وی آمده است که در نبرد یرموک از جمله سرداران بیزانسی بود که در مقابل خلفای راشدین جنگید ، هر چند که مشخص نیست وی کدام ارتش را فرماندهی کرده . با اینکه بیزانس در آن جنگ شکست خورد ، اما وی زنده ماند و به حمص فرار کرد و از آنجا با خلیفه عمر ارتباط برقرار کرد .
« مرگ نیکتاس ایرانی »
ادعا شده که نیکتاس به عرب ها پیشنهاد کرده تا به آنها در هجوم به ایران کمک کند ، اما عمر به وی اعتماد نکرده و فرمان اعدام وی را صادر می کند . تاریخ دقیق تولد و مرگ نیکتاس ایرانی مشخص نیست .
