اسماخان سلطان ، متولد ۱۵۴۵ در مانیسا ، وی در ۸ اوت ۱۵۸۵ در سن ۴۰ سالگی به دلیل زایمان سخت در استانبول درگذشت ، او را در مقبره پدرش سلطان سلیم دوم در ایاصوفیا استانبول به خاک سپردند .
پسری که به دنیا آورد نیز چهل روز بعد در ۱۸ اکتبر ۱۵۸۵ فوت شد او را نیز در مقبره سوکلو محمد پاشا در مسجد سوکلو دفن کردند .
اسما خان دومین دختر سلطان سلیم دوم از همسرش نوربانو سلطان و نیز نوه سلطان سلیمان قانونی و خرم سلطان ، محبوب‌ترین خواهر مراد سوم و یکی از چهره های مشهور و نامی سلطنت زنان بود .
نام کامل او اسما خان گوهر سلطان بود .
وی از خاندان عثمانی و دین و مذهبش اسلام بود .
او دو بار ازدواج کرد ، ازدواج های وی به ترتیب زیر میباشد :
* سوکلو محمد پاشا
* کلایکوز علی پاشا
او همچنین صاحب سه فرزند با نام های سلطان زاده ابراهیم پاشا ، گلرخ خانم سلطان و سلطان زاده محمود بیگ بود .
« زندگی نامه »
اسماخان سلطان در سال ۱۵۴۵ به عنوان دومین دختر شاهزاده سلیم و نوربانو سلطان چشم به جهان گشود . او در سال ۱۵۶۲ به دستور سلیمان یکم با داماد سوکلو محمد پاشا وزیر اعظم عثمانی پیمان زناشویی بست .
وی از این وصلت صاحب دو فرزند با نام‌های سلطان زاده ابراهیم خان و گلرخ خانم سلطان شد .
اسماخان در دوران سلطنت و حکومت پدر و برادرش به عنوان همسر وزیر اعظم از جایگاه و مقام بسیار بالایی برخوردار بود و در کنار خواهرانش و مادرش به رقابت با صفیه سلطان می‌پرداختند در سال ۱۵۷۹ سوکلو محمد پاشا قربانی این رقابت شد و با دسیسه و حیله های صفیه سلطان به دستور مراد سوم اعدام شد .
اسماخان سلطان در سال ۱۵۸۰ نامزد ازدمیراوغلو عثمان پاشا شد ولی این وصلت صورت نگرفت و بعدا در سال ۱۵۸۲ با داماد کالایکوز علی پاشا از دولتمردان عثمانی پیمان زناشویی بست ، ثمره این ازدواجش نیز یک پسر بود که چهل روز پس از به دنیا آمدنش درگذشت .
پس از مرگ نوربانو سلطان در سال ۱۵۸۳ اسماخان به قدرتمندترین رقیب صفیه سلطان تبدیل شد و از لحاظ سیاسی به مراد سوم مشاوره می‌داد .
پس از مرگ اسماخان در سال ۱۵۸۵ هیچ رقیب قدرتمندی برای صفیه سلطان در حرم وجود نداشت تا مانع نفوذ بسیار زیاد وی ( صفیه سلطان ) شود و صفیه قدرتمندترین زن حکومت تا پایان دوره سلطنت مراد شد و از ازادی و نقش سیاسی عمده در دولت برخوردار بود .
اسماخان سلطان در سال ۱۵۷۱ فرمان ساخت مسجدی به نام خود را صادر کرد . این مسجد توسط معمار سنان در شهر منگلیا در رومانی ساخته شد و به مسجد اسمهان سلطان معروف است . در کنار این مسجد هفت مدرسه ، و سه کاروانسرا احداث شده است .
