حفصه سلطان ، یا همان عایشه حفصه سلطان ، در سال ۱۴۷۸ زاده شد ، وی از ۳۰ سپتامبر ۱۵۲۰ تا ۱۹ مارس ۱۵۳۴ در مقام و جایگاه والده سلطان حکمرانی میکرد .
پیش از او گلبهار خاتون در جایگاه والده خاتون بود ، و پس از او نوربانو سلطان بر جای او نشست .
وی همسر یاوز سلطان سلیم عثمانی و والده سلطان ، سلطان سلیمان قانونی بود . او نیز نخستین زنی بود که در تاریخ عثمانی قدرت زیادی داشت و لقب والده سلطان را کسب کرد .
حفصه سلطان صاحب چهار فرزند با نام های سلیمان قانونی ، خدیجه سلطان ، فاطمه سلطان و حفصه سلطان بود .
وی از خاندان عثمانی ( بواسطه ازدواج ) ، دین و مذهبش اسلام و دختر عبدالمعین بود .
« ریشه خانوادگی »
اگر چه سال تولد حفصه سلطان نامعلوم است اما تاریخ نویسان بر این باورند که حفصه دختر منکلی گیرای و شاهزاده خانمی تاتار از خانات کریمه بوده است . و علت اینکه به او حفصه می‌گفتند این بود که او از حوسا (شهری از ادرنه) بوده است .
« همسر سلطان »
حفصه سلطان در سال ۱۴۹۳ وارد حرم‌سرای شاهزاده سلیم شد و در سال ۱۴۹۴ فرزندش شاهزاده سلیمان را به دنیا آورد . او پس از مرگ گلبهار خاتون اداره حرم‌سرای سلیم را در ترابوزان بر عهده گرفت و هنگامی که شاهزاده سلیمان فرماندار کفه شد ( در سال ۱۵۱۰ ) او بر اساس سنت‌های عثمانی فرزندش را همراهی کرد اما زمانی که سلطان سلیم در سال ۱۵۱۲ به‌سلطنت رسید حفصه سلطان برای اصلاح حرم‌سرای همسرش به استانبول رفت . وی در سال ۱۵۱۳ به نزد شاهزاده سلیمان در مانیسا فرستاده شد . حفصه ، پس از اقامت در مانیسا در بین سال‌های ۱۵۱۳ تا ۱۵۲۰ اداره حرم‌سرای ولیعهد را در اختیار داشت .
حفصه سلطان هم‌چنین یک مجتمع بزرگ شامل یک مسجد ، یک مدرسه ، یک کالج و خانقاه در مانیسا بنا کرد .
« والده سلطان »
در سال ۱۵۲۰ سلطان سلیم یکم درگذشت و سلیمان قانونی به عنوان جانشین او بر تخت سلطنت نشست . حفصه سلطان به همراه پسرش به استانبول رفت . سلیمان به او لقب والده سلطان داد ، حفصه اولین ملکه مادر در تاریخ امپراطوری عثمانی بود که این لقب را بدست آورد ( قبل از آن مادران سلاطین عثمانی را والده خاتون می‌نامیدند ).
حفصه سلطان به مشاور فرزندش ، سلطان سلیمان تبدیل شد و از اعدام فرهاد پاشا در سال ۱۵۲۲ جلوگیری کرد . او به مدت ۱۴ سال اداره حرم‌سرای سلطان را در اختیار داشت . حفصه با میانجیگری میان عروس‌هایش ، ماه دوران سلطان و خرم سلطان آرامش و امنیت را در حرم‌سرا برقرار کرده بود . او در این دوره فرمان ساخت چندین کاروان‌سرا در مارماریس و خیریه در استانبول را صادر کرد .
حفصه سلطان نخستین زنی بود که در تاریخ امپراطوری عثمانی قدرت و نفوذ زیادی داشت و حتی اجازه شرکت در جلسات دیوان را ، از پشت پنجره ی بالای سر شورا به او داده بودند ، هر چند بنظر نمی رسد او علاقه و توجه ای به سیاست داشته باشد ، با مرگ او عروسش خرم سلطان برعکس مادر شوهرش به سیاست وارد شد و بر شوهرش سلطان سلیمان تاثیر زیادی در امور دولت و جانشینی گذاشت و حتی در جلسات دیوان نیز از پشت پنجره شرکت می کرد .
« پایان و مرگ حفصه سلطان »
حفصه سلطان در ۱۹ مارس سال ۱۵۳۴ از دنیا رفت ، او را در نزدیکی شوهرش در مسجد سلیم ، در فاتح استانبول دفن کردند .
آرامگاه او تا حد زیادی در زلزلهٔ سال ۱۸۸۴ ویران و نابود شد ، و تلاش‌های مجدد برای بازسازی آن در سال ۱۹۰۰ آغاز شد . امروزه آرامگاه وی بسیار ساده‌تر از اصل آن است .
