پس از غلبه کردن اعراب مسلمان برساسانیان، دین اسلام درایران برپاشد. دراین دوران،تاریخ ایران شاهد تغییرات زیادی در زمینه های سیاسی،اجتماعی ومذهبی بود تسلط مسلمانان بر ایران به دور از مشکل نبودزیرا شهرها به سرعت تسلط مسلمانان را پذیرفتند اما روستاهابه راحتی تن به حکومت انهاوقبول کردن مسلمانها نمی دادند.
نقاط شرقی ایران و نیز طبرستان وگیلان دیرتر ازنواحی غربی به اختیارمسلمان ها درآمدند. مسلمان ها مجبور به فتح و گرفتن چندباره بعضی نقاط میشدند. مردم ایران که ازاختلاف ها وتبعیض طبقاتی رضایت نداشتند،باقبول کردن اسلام دراشاعه ورواج آن تلاش کردند.
اماباهمه این وجوددرطول تاریخ ایران،هیچوقت اختلاف خویش راباسلطه امویان وعباسیان برسرخاک ایران پنهان نکردندوجنبش های استقلال طلبانه ای رابرپاکردندکه منجربه تشکیل حکومت هایی چون طاهریان(۸۸۱_۸۲۶م)و
صفاریان(۹۰۳_۸۶۶م)شد.
▪️امویان
پس ازپیروزی عرب هادرمقابل سایانیان،حکومت اسلامی اعراب درایران شروع شد،که امویان اولین حکومت آنهابودند.این حکومت دمشق را پایتخت خوداعلام کردند.حکومت امویان درسال چهلم هجری به دست معاویه بن ابی سفیان تاسیس گردید.
▪️عباسیان
پس ازضعیف شدن حکومت امویان،ابومسلم خراسانی حکومت عباسیان رابرپا کرده وبغدادرابه عنوان پایتخت آن برگزید.
عباسیان بیش از ۵۰۰سال حکومت کردند.
▪️طاهریان
اولین حکومت مستقل بعدازحمله وتهاجم عرب ها،حکومت طاهریان بودکه به واسطه طاهرذوالیمینین یکی ازسرداران مامون تاسیس شد.پایتخت این حکومت نیشابور بود.حکومت طاهریان به وسیله یعقوب لیث صفاری در زمان محمدبن طاهربه کارخودپایان داد.
▪️علویان
علویان ازنسل امام حسن ع بودند ودرطبرستان ودیلم حکومت خودراشروع کردندوپایتخت خودراآمل قراردادند.داعی کبیروناصرکبیردو حاکم درزمان علویان بودند.سرانجام علویان به وسیله سامانیان نابودشدند.
▪️صفاریان
یعقوب لیث باچیره شدن برحکومت طاهریان،سلسله صفاریان راتاسیس کرد.پس ازیعقوب،عمرولیث برتخت فرمانروایی نشست.این حکومت با۱۳۴سال قدمت فرمانروایی درزمان پادشاهی خلف بن احمدبه وسیله فرماندهان سامانی خاتمه یافت.
▪️سامانیان
سامانیان پس ازشکست دادن صفاریان حکومت خودرابرپاکردند و۱۲۴سال حکومت کردند.بخارا راپایتخت خود قراردادند.دانشمندان بزرگی مثل ابوعلی سیناوابوریحان بیرونی دردوره سامانیان زندگی میکردند.
▪️آل زیار
آل زیار یا زیاریان،یک خاندان کوچک درمناطق گیلان بودند که به مرورحکومت کل ایران را دردست گرفتند.مرداویج بن زیار بنیان گذار زیاریان ادعا میکرد که یکی ازخاندان سلطنتی قبل از اسلام است.این حکومت نیز سرانجام دردوران حکومت گیلانشاه به کارخودپایان داد.
▪️آل بویه
حکومت آل بویه استقلال طلبانی بودندکه پس از ورود عرب هابرای برگشت به ایران قبل وبه دست آوردن عزت ایرانی حکومتهایی مستقل را به وجود آوردند.عمادالدوله علی بنیان گذارحکومت آل بویه بود.
این حکومت به وسیله عمادالدوله علی آغازشد،دربین فرمانروایان آل بویه،عضدالدوله از فرمانروایانی بودکه درعمران وآبادانی کشور نقش زیادی داشته و مشهورتراز دیگر حاکمان بود.این حکومت در زمان پادشاهی ملک رحیم به پایان رسید.
▪️غزنویان
غزنویان یکی ازحکومت های قدرتمندی بودند که حکوت خودرااز افغانستان شروع کردندو هندوستان رافتح کردند.آلپ تکین تاسیس کننده حکومت غزنویان وخسرو ملک آخرین حاکم این دوران بود.حاکمانی چون سلطان محمود غزنوی وسلطان مسعوداز فرمانروایان آن دوران بودند.حکیم ابوالقاسم فردوسی نیزدر آن زمان می زیسته است.
▪️سلجوقیان
طغرل شروع کننده حکومت سلجوقیان بودوپس ازاو آلب ارسلان،ملکشاه،سلطان سنجرودیگر پادشاهان دراین دوران حکومت میکردند،سلجوقیان باچیره شدن برغزنویان حکومت خودراشروع کردندوقدرت خودرا با وزرای بزرگ تثبیت کردند.اماسرانجام به وسیله خوارزمشاهیان به حکومت خود پایان دادند.
▪️خوارزمشاهیان
خوارزمشاهیان،نیشابور راپایتخت خود قرارداده و۱۵۴سال حکومت کردند.نظامی گنجوی وعطارنیشابوری در زمان خوارزمشاهیان می زیستند.خوارزمشاهیان سرانجام به وسیله مغول ها به حکومت خود خاتمه دادند.
▪️مغول ها
مغولان باچیره شدن بر خوارزمشاهیان تامدتی تحت نظر چنگیزخان مغول حکومت کردند.دراین دوران ایران به نابودی کشیده شد.
▪️ایلخانان
ایلخانان ،یکی ازحکومتهای مغول بودکه به وسیله هلاکو پایه گذاری شده بودوبا سلطنت ابوسعیدپس از۷۹سال به پایان رسید.گفته میشود که مولانا دراین دوران می زیسته است.البته باید گفت که پس از حکومت ایلخانا،درنقاط مختلف ایران،حکومتهای کوچک دیگری وجود داشتند همچون سربداران،جلایریان،چوپانیان،مظفریان ودیگر حکومتهای کوچک.
▪️تیموریان
ریشه تیموریان به مغول ها برمیگردد.تیمورلنگ که ازبستگان چنگیزخان مغول بودحکومت تیموریان را تاسیس کرد.حافظ در دوران تیموریان زندگی میکرده.سلطنت تیموریان پس از ۳۵سال خاتمه یافت. البته درآن زمان حکومتهای دیگری چون آق قویونلو،مرعشیان وقراقویونلو تشکیل شده بودند.
▪️صفویان
حکومت صفویان به وسیله شاه اسماعیل صفوی پایه گذاری شد.تهماسب اول،اسماعیل دوم،محمدخدابنده،شاه عباس،شاه عباس دوم ،شاه سلیمان وشاه سلطان حسین از دیگرحاکمان حکومت صفویان بودند.
دراین دوران مذهب شیعه برای اولین باربه عنوان مذهب رسمی ایران شناخته شد.اصفهان،قزوین،تبریز از پایتخت های دوران صفوی بودند.این سلطنت بیشتر از۲۰۰سال به طول انجامید.
▪️افغان ها
افغان هابا چیره شدن بر صفویان برای مدتی سلطنت را به دست گرفتند،به طور کلی باحمله افغان ها وفتح کردن اصفهان حکومت صفوی منهل شد.
▪️افشاریه
نادرشاه افشاربا پیروز شدن برافغانهاوگرفتن ایران از دست آنها حکومت افشاری راتاسیس کرد،افشاریان مشهد را به عنوان پایتخت خودبرگزیدندوتا۴۶سال بعد سلطنت خودرا ادامه دادند.
▪️زندیه
پس ازسلطنت افشاریه،حکومت زندیه به وسیله کریم خان زندپایه گزاری شد.این حکومت شیراز را به عنوان پایتخت خود برگزیدند.پس از۳۴سال در دوران سلطنت لطفعلی خان زند این حکومت نیز به سلطنت خودخاتمه داد.
▪️قاجاریه
آقامحمدخان قاجارحکومت قاجاریه را تاسیس کرد.دراین حکومت حاکمانی چون فتحعلی شاه قاجار،محمدشاه،ناصرالدین شاه،مظفرالدین شاه،محمدعلی شاه،ودرنهایت احمدشاه قاجاربر تخت پادشاهی نشستند.پایتخت حکومت قاجاری تهران بود.این سلطنت پس از۱۲۹سال خاتمه پافت.
▪️پهلوی
آخرین حکومت پادشاهی درایران،حکومت پهلوی بود که به وسیله رضاشاه بنیان گذاری شدو دردوران پادشاهی محمدرضاشاه خاتمه یافت.عمر این حکومت ۵۴سال بود.
