خرده اوستا

7 903

خرده اوستا را، بر خلاف معمول، نمی توان و نباید بخشی از اوستا شمرد. این کتاب کوچک جُنگی است از پاره های گوناگون اوستا، که برای نیایش های روزمره، روزهای متبرک سال و دیگر جشن های مذهبی زرتشتیان، از یسنا، ویسپرد، وندیداد و یشت ها گرفته شده و متناسب با ذوق تهیه کنندگان، در زمان ها و جاهای گوناگون، فراهم آمده و علاوه بر متن های اوستایی، دعاهایی نیز به پازند به آن افزوده شده است. از همین روی خرده اوستا دارای نسخ متفاوت است. در برخی از نسخه ها یشت ها جز قطعه های خرده اوستا آورده شده و در بعضی دیگر فقط از چند یشت استفاده شده است، اما در همۀ نسخ، هرمزدیشت و سروش یشت وجود دارند. آنکتیل دوپرون تمام یشت ها را با قطعه های خرده اوستا، یشت ساده نامیده است.

خرده اوستا تنها به زبان اوستایی نیست، بلکه بیشتر آن به پازند است. تالیف خرده اوستا را از زمان شاپور دوم (310 -379 میلادی)، از آذرپادِ مارَسپَندان، می دانند. خرده اوستا با دو دعای معروف اَشِم وَهو و یَثا اَهو آغاز می شود که هر دو با هم، پیرامون یا فرامون یشت نامیده می شوند. جز این دو و چند دعای کوچک، پاره های اصلی خرده اوستا عبارتند از :

1. پنج نیایش: شامل نیایش های کوچکی از خورشید، مهر (میترا)، ماه، ارِدویسور بانو (آبان نیایش) و آتشِ بهرام. بخشی از این نیایش ها از یشت مربوط به هر کدام گرفته شده است؛

2. پنج گاه: برای فرشتگام موکل 5 گاهِ روز و به نام های هاوَنگاه (از برآمدن خورشید تا نیمروز، 6 ساعت)؛ رَپیتونگاه(از نیمروز تا عصر، 3 ساعت)؛ اُزیرینگاه (از عصر تا غروب خورشید، 3 ساعت)؛ ایویسروثریمگاه (از غروب خورشید تا نیم شب، 6 ساعت)؛ و اُشَهینگاه (از نیم شب تا بر آمدن خورشید، 6 ساعت)؛

3. سی روزۀ کوچک و بزرگ: سی روزه به تعداد روزهای ماه دارای سی بند است و هر بند به ترتیب ویژۀ ایزد روز خود است. سی روزۀ کامل، به مثابۀ دعای آمرزش، در روز سی ام و در روز سی ام ششمین ماه و دوازدهمین ماه درگذشت کسی خوانده می شود؛

4. آفرینگان: نماز ها و نیایش های زرتشتیان که در طول سال در جشن ها و هنگام های مختلف به جای آورده می شود. اغلب به نماز اشاره می شود: آفرینگان دهمان (پاکان و پارسایان) که بندهای 2 تا 8 یسنای شصت است و روز های چهارم، دهم و سی ام و در سالگرد پس از درگذشت کسی برای بازماندگان او خوانده می شود و طلب رستگاری است برای فروهر پارسایان، آفرینگان گات ها، که آفرینگان فروردگان خوانده می شود و نیایشی است برای خوشنودی فروهرها در پنج روز اقامتشان در آخر سال بر روی زمین، آفرینگان گَهَنبار که ویژۀ 5 روز جشن 6 گهنبار است و بالاخره آفرینگان رَپیتوین که نمازی است ویژۀ تابستان بزرگ و برای خشنودی رَپیتوین. این نماز در هرمزد روزِ فروردین (روز ششم) و مهراسپندر روزِ مهرماه (روز بیست و نهم) خوانده می شود.

0 0 رای ها
رأی دهی به این نوشته
اشتراک در
اطلاع از
guest
7 نظرات
تازه‌ترین
قدیمی ترین بیشترین واکنش نشان داده شده(آرا)
بازخورد (Feedback) های اینلاین
View all comments
0
اندیشه خود را به یادگار بگذارید!x