سلطانم بیگم ، ملکه همسر شاه تهماسب یکم دومین پادشاه صفوی ، ملکه مادر شاه اسماعیل دوم سومین پادشاه صفوی و شاه محمد خدابنده چهارمین پادشاه صفوی و نیز مادربزرگ شاه عباس یکم بود . سلطانم بیگم یکی از قدرتمندترین و پر نفوذترین زنان در تاریخ امپراتوری صفویان بود .
وی در سال ۱۵۱۷ میلادی در موصل ، آق قویونلو چشم بر جهان گشود . وی از خاندان صفویان ، دختر موسی سلطان و دارای دین و مذهب اسلام ، شیعه بود .
سلطانم از سال ۱۵۳۲ تا سال ۱۵۷۶ در مقام ملکه همسر قرار داشت ، پیش از او تاجلی بیگم و پس از او پری پیکر بیگم این مقام را از آن خود کردند .
وی همچنین از سال ۱۵۷۶ تا سال ۱۵۸۸ در مقام و جایگاه ملکه مادر قرار داشت ، پیش از او تاجلی بیگم و پس از او دلارام بیگم در مقام و جایگاه وی قرار داشتند .
نام کامل وی مهدعلیا نواب علیه سلطانم بیگم بود .
« ملکه همسر »
سلطانم دختر موسی سلطان از قبیله موصلو های ترکمان ، از نزدیکان تاجلی بیگم بود . او در سال ۱۵۳۰ با شاه تهماسب یکم پیمان زناشویی بست ، ثمره این ازدواج چهار فرزند با نام های محمد میرزا ، اسماعیل میرزا ، مراد میرزا و گوهر سلطان بیگم بود .
وی به مدت ۴۵ سال ملکه قدرتمند و پر نفوذ دربار شاه تهماسب یکم بود . وی بعد از تبعید تاجلی بیگم به بانوی ارشد و بزرگ حرمسرا مبدل گشت . او در تمام تصمیمات سیاسی همسرش ، انتصابات و انتخابات دولتی نقش مهمی داشت . وی دارای دادگاه سلطنتی مستقل بود و خواجه ابراهیم خلیل وزیر وی محسوب می شد و حتی بعد از تبعید پسرش اسماعیل میرزا موفق شد مقام و جایگاهش را در نزد شاه تهماسب حفظ کند ، و نیز لقب مهدعلیا را گرفت .
« ملکه مادر »
شاه تهماسب در سال ۱۵۷۶ درگذشت و سلطانم بیگم در درگیری های جانشینی از پسرش اسماعیل میرزا حمایت و پشتیبانی کرد ، طایفه موصولو به علت پیوند خانوادگی با سلطانم از اسماعیل حمایت کردند . زمانی که شاه اسماعیل دوم بر تخت سلطنت نشست ، سلطانم از معدود زنان دربار بود که تبعید نشد و موقعیت خود را به عنوان ملکه مادر حفظ کرد . وی پس از مرگ اسماعیل دوم با حمایت و پشتیبانی از پسر دیگرش محمد میرزا ، وی را به سلطنت رساند .
سلطانم بیگم در دوران برکناری و خلع پسرش محمد خدابنده از حکومت و به سلطنت رسیدن نوه اش شاه عباس یکم در قید حیات بود . وی در دربار نوه خود دارای جایگاه بالا و عزت و احترام بود .
« موقوفات »
سلطانم بیگم در عتبات عالیات وقف های زیادی انجام داد . وی فرمان بازسازی حرم امام حسین را صادر کرد و همچنین برای روشنایی حرم عباس بن علی موقوفاتی انجام داد .
« مرگ سلطانم بیگم »
وی سرانجام در سال ۱۵۹۳ در سن ۷۶ سالگی در قزوین ، امپراطوری صفوی درگذشت ، به دستور شاه عباس او را در حرم امام رضا به خاک سپردند .
