شاپوردختک یکم ( پارسی میانه : Šābuhrduxtag )( به معنای دختر شاپور ) شهبانوی ساسانی ( بانبشن ) ملکه مادر ( به عنوان مادر بهرام سوم ) و همسر شاهنشاه بهرام دوم پنجمین شاهنشاه ساسانی بود که از سال ۲۷۴ تا ۲۹۳ بر ایران فرمانروایی میکرد .
شاپوردختک در سده سوم میلادی بود . او از خاندان ساسانی ، دختر شاپور میشانشاه ، نوهٔ شاپور یکم و دارای دین و مذهب مزدیسنا بود .
حاصل ازدواج او با شاهنشاه بهرام دوم یک پسر به نام بهرام سوم بود که پس از پدرش به عنوان ششمین پادشاه ساسانی بر تخت سلطنت نشست .
« زندگی نامه »
شاپوردختک یگانه دختر شاپور میشانشاه ، پسر شاهنشاه شاپور یکم و فرمانروای میشان ، بود . مادر شاپوردختک دینگ نام داشت . وی دارای برادران بسیاری به نام های هرمز ، هرمزک ، اودابخت ، بهرام ، شاپور و پیروز بود . او احتمالاً در میشان که پدرش آن را اداره می کرد ، بزرگ و پرورش یافته است . در سال ۲۶۰ پدرش درگذشت و احتمالاً دینگ به عنوان فرماندار میشان جانشین او شد .
در سال ۲۷۴ پسرعموی شاپوردختک ، بهرام دوم ، بر تخت نشست و مدتی بعد با وی پیمان زناشویی بست . شاپوردختک سپس عنوان بانبشنان بانبشن به معنای « شهبانوی شهبانوان » را دریافت کرد . در حدود سال ۲۸۱ ، برادرش هرمز بر بهرام دوم شورید و مورد حمایت ساکنان شرق ایران ، از جمله گیلان ، قرار گرفت . شورش هرمز در نهایت در حدود سال ۲۸۳ سرکوب شد و وی نیز مدتی بعد به فرمان بهرام دوم اعدام شد . به فرمان بهرام دوم ، پسرش بهرام سوم نیز به عنوان فرماندار سکستان منصوب شد .
شاپوردختک در نقش برجسته هایی در کنار بهرام دوم به تصویر کشیده شده است . یکی از این نقش برجسته ها در سرمشهد در جنوب کازرون قرار دارد که بهرام را به عنوان یک شکارچی به تصویر کشیده که در حالی که شمشیر خود را به سوی دیگری می اندازد ، شیری را کشته است . شاپوردختک دست راست وی را به نشانه محافظت نگه داشته در حالی که کرتیر و یک چهره دیگر ، احتمالاً یک شاهزاده ، در حال تماشا هستند . این تصویر چندین معنا و مفهوم استعاره ای دارد و تصور می شود که به احتمال زیاد قرار است یک نمایش سلطنتی ساده شجاعانه را هنگام شکار در زندگی واقعی به تصویر بکشد . نقش برجسته دیگری در نقش رستم ، بهرام دوم را ایستاده به تصویر می کشد در صورتی که خانواده و همراهانش وی را فرا گرفته اند ؛ در سمت چپ وی همسرش شاپوردختک ، یک شاهزاده ، ولیعهد بهرام سوم ، کرتیر و نرسه نمایان شده اند . در سمت راست وی همچنین بابک و دو بزرگ دیگر قرار دارند .
بهرام دوم همچنین سکه های بسیاری را با تصویر خودش ، همسرش شاپوردختک و پسرش بهرام سوم ضرب کرده است . شاپوردختک روی این سکه ها کلاه هایی با شکل های مختلف ، گراز ، شیر دال ، اسب یا عقاب ، بر سر کرده است . اگرچه معنای دقیق این امر معلوم نیست .
این چنین به نظر می رسد که وی در زمان مرگ شوهرش شاهنشاه بهرام دوم ساسانی در سال ۲۹۳ در قید حیات بوده و زندگی می کرده و احتمالاً چند سال بعد از دنیا رفته است .
تاریخ دقیق تولد و مرگ شاپوردختک ، شهبانوی ساسانی مشخص نیست .
