خشایارشای بزرگ یگانه شاه ناکام هخامنشی در گسترش امپراتوری عظیم ایران بود دوران سلطنت او ۲۰ سال بود. در آخرین سال های پادشاهی وی یعنی پس از خاتمه جنگ با یونان، نتوانست اقدام برجسته ای انجام دهد. .به استثنای کاخ های اضافی باشکوهی که در تخت جمشید به مجموعه کاخ های سلطنتی افزود٫ بقیه دوره ی سلطنت او به طور عادی و بدون هیچ ویژگی خاصی سپری شد.با توجه به این که انرژی او صرف خنثی کردن و حل و فصل دسیسه های زشت درباری می شد٫ نتوانست از امکانات بالقوه سیاسی و نظامی کشور که از پدرش داریوش به ارث برده بود استفاده کند.
در سال ۴۶۵ ٫پیش از میلاد آرتابان فرمانده نیروند گارد شاهنشاهی٫ که توسط سردار مگابیز که اخیرا مورد اعتماد خشایارشا قرار بود کنار گذاشته شده بود٫ دسیسۀ موفقیت آمیزی برای قتل شاه ترتیب داد. پس از مرگ خشایارشا٫ توطئه گران پس از قتل شاه٫گناه مرگ او را به گردن بزرگترین فرزند او یعنی داریوش انداختند و شاهزاده ی جوان بی درنگ اعدام شد. تا جوان ترین برادرش بتواند با نام اردشیرکه هیجده ساله بود٫ بر تخت بنشیند.
آنها جسد شاه کشته شده را در گوری سنگی نزدیک گور ٫درش به خاک سپردند٫ اما خشایارشا فرصت نیافت همچون پدرش٫ کتیبه ای بر گور خود نصب کند و افتخارات خود را بر آن بنگارد.
سرچشمه
- تاریخ و تمدن ایران – کاوه فرخ