سردار مهران رازی
مهران بهرام رازی که به صورت مهران رازی در نوشته ها ذکر شده است، پسر سردار بزرگ بهرام چوبین و یکی از سرداران و ژنرال های ایران در زمان یزدگرد سوم ساسانی بود.
یزدگرد سوم در زمان جنگ با اعراب امید زیادی به مهران رازی داشت چرا که او یک سردار بزرگ و باهوشی بود و از طرفی او پسر بهرام چوبین نابغه نظامی ایران بود.
مهران رازی در جنگ با اعراب
نام سردار مهران رازی برای اولین بار در زمان حمله اعراب به ایران ذکر شده است و معروف است که در جنگ قادسیه فرماندهی جناح چپ ارتش ساسانی را بر عهده داشته است.
مهران رازی به همراه نخیرگان، هرمزان و پیروز خسرو از جمله بقیه بازماندگان در باول (بابل) مجدداً جمع شدند و در آنجا تلاش کردند تا سپاه عرب را عقب برانند، اما بار دیگر شکست خوردند. در حالی که پیروز و هرمزان از جهات مختلف گریختند، مهران و نخیرگان در آشورستان ماندند.
پس از اقامت کوتاهی در ویه اردشیر (شهر باستانی سلوکیه)، پل ساحل شرقی رود دجله را رها کرده و ویران کردند تا مانع از ورود اعراب شوند. نخیرگان و مهران مدتی کوتاه در شهر سلوکیه ماندند و در آنجا دهقانی به نام شهریار را به عنوان فرمانده پادگان شهر انتخاب کردند. دو افسر نظامی ساسانی سپس به تیسفون پایتخت رفتند که مورد حمله اعراب قرار گرفت. با این حال، اقامت آنها در آنجا فقط مختصر بود.
مهران رازی در حلوان
پس از مدتی دوباره با دیگر افسران ساسانی جمع شدند و در دژ مستحکم جلولا ( همچنین بخوانید: داستان جنگ جلولا ) با اعراب جنگیدند. این نبرد حدود 7 ماه به طول انجامید و طی آن هزاران تن از طرفین کشته شدند ولی از آنجایی که جلولا دژ مستحکمی بود و اعراب نیز دانش تصرف شهر را نداشتند جنگ به طول انجامید.
مرگ مهران رازی
سرانجام نیروهای ساسانی در جلولا ( همچنین بخوانید: داستان جنگ جلولا ) که از استحکامات خود بیرون آمده بودند بار دیگر شکست خوردند. پس از آن، مهران رازی به همراه بقیه بازماندگان به خانقین گریختند، اما سرانجام توسط نیروهای عربی که آنها را تعقیب کرده بودند، کشته شدند.
سرچشمه : پورشریعتی، پروانه (1387). انحطاط و سقوط امپراتوری ساسانی: کنفدراسیون ساسانیان و اشکانیان و فتح اعراب بر ایران.