کوشانیان یک امپراتوری باستانی به مرکزیت بلخ (باختر) در افغانستان امروزی بود؛ که توسط یوئه‌چی‌ها (ایرانی تبار هایی که در بخشی از چین می زیستند) در سده نخست میلادی بنیان گذاشته شد.
قبایل یوه چی که بعدها به عنوان کوشانیان شناخته شدند، در اثر فشار اقوام حاکم در ترکستان چین به آسیای مرکزی را در پیش گرفتند کوچ کردند. آنها در سرزمین افغانستان و پاکستان کنونی به پنج قبیله تقسیم شدند؛ و از میان آنها
قبیله کیوشنگ یا کوشان بر چهار قبیله دیگر پیروز شد. 
زبان:
اوایل حکومت شان از زبان یونانی استفاده می شد. ولی پس از گذشت چند وقت از زبان بلخی که تبدیل به زبان مادری کوشان ها تبدیل شده بود استفاده می کردند.
وسعت:
کوشانیان توانستند در مدتی کوتاه سرزمینهای وسیعی را در آسیای میانه تحت تصرف خود درآوردند. هرچند تعیین حدود دقیق مرزهای پادشاهی کوشانی با توجه با اینکه از لحاظ اقتصادی فراتر از مرزهای سیاسی او بود بسیار دشوار است؛ اما می توان گفت که کوشانیان در طول دوران حکومت خود شمال تاجیکستان، ازبکستان، تمام افغانستان، جنوب پاکستان و از سوی غرب، مناطق بخش پایینی سند و بخشهایی از خراسان بزرگ را به تصرف خود درآوردند؛ تا به عنوان حکومتی قدرتمند در همسایگی دو شاهنشاهی بزرگ ایران یعنی اشکانیان و ساسانیان برای مدتی طولانی توجه سیاست خارجی آنان در مرزهای شرقی را به خود معطوف کنند.
جنگهای ایران و روم به احتمال این فرصت را در اختیار کوشانیان و کانیشکا(یکی از پادشاهان که می گویند عصر طلایی کوشانیان همزمان با پادشاهی او بوده است) قرار داد؛ تا قدرت و قلمرو خویش را گسترش دهد و به عنوان قدرت جدیدی در شرق و در همسایگی ایران خود را مطرح سازد. از میان جانشینان کانیشکا، واسودوا آخرین شاه بزرگ کوشان است؛ که از او آثار و سکه هایی به جا مانده است. احتمالا در اواخر سلطنت اوست که کوشانیان دچار اختلافات داخلی شده؛ و در نتیجه آن پادشاهی بزرگ کوشان به ایالت های کوچک مستقلی تقسیم شد.
پس از تجزیه کوشانیان و طبق کتیبه شاپور اول ایران بخش هایی از کوشان را تصرف و به سلطه خود درمی آورد. اما حکومت کوشانیان هنوز پابرجا بوده و مستقل زنده بود.
ایشون هرائیوس می باشند که طبق داده های تاریخی اولین فرمانروای کوشانی بودن. اما بنیانگذار شاهنشاهی کوشانیان کوجوله کادفیز است.
سکه ای ازکوجوله کادفیز
نمونه هایی از سکه هایی با عنوان کوشانی ساسانی هستند.
تندیسی تحت عنوان “تندیس کانیشکا”.
کوشان های کوچک:
خب بعد از اینکه کوشانیان بزرگ تقریبا نابود و در واقع تجزیه شد. کوشانیان کاملا از بین رفت. و در این بین گروهی از این سلسله بخش هایی که در هند بود را نگه داشتند. که کوشان های کوچک نام گرفتند.
سرگذشت کوشان های بزرگ:
ما گفتیم بعد از نابودی کوشان های بزرگ کوشان های کوچک به وجود آمد. اما چگونه از بین رفتند؟؟
کوشانیان یک دوره ای وارد جنگ های داخلی شد و به دو بخش شرقی و غربی تجزیه شد. از شرق به هند می رسید که گفتیم آن را نگه داشتند(که به کوشان های کوچک معروف شد). و از غرب هم که به ساسانیان می رسید(ساسانیانی که تازه تاسیس شده بود). بخش غربی خیلی زود توسط ساسانیان گرفته شد و فقط بخش شرقی برایشان ماند.
نابودی کامل:
بخش های شرقی که مانده بود در تا اواسط سده چهارم میلادی حکومت کردند. اما از این تاریخ به بعد افسارشان در دست امپراطوری گوپتا افتاد.(امپراتوری یک سلسله هندی بود که در قرن چهارم میلادی در هند تشکیل شد.)
اما نابودی شان توسط قوم کیداریان شکل گرفت. طبق منابعی این قوم یک سری ایرانی تبار دیگه بودند و طبق منابع دیگری یک بخشی از همان کوشانیان.
امپراطوری گوپتا
کیداریان
