آگوستوس یا همان اکتاویوس نخستین امپراتور، امپراتوری روم به حساب می آید. او در 23 سپتامپر سال 63 پیش از میلاد در شهر روم به دنیا آمد. نام پدر وی گایوس اکتاویوس و نام مادرش آتیا بالبا کا اِزونیا نام داشت. او نخستین امپراتور از خاندان کلودی نیز می باشد. آگوستوس در واقع یکی از نوادگان برادری ژولیو سزار بود و به عنوان جانشین او به شمار می رفت. در زمان او بود که روم از جمهوری روم به امپراتوری روم تبدیل شد.
پس از مرگ ژولیو سزار، که رهبر بزرگ سیاسی و نظامی جمهوری روم بود و در هنگام مرگ قیصر، آگوستوس در یونان به سر می برد ولی پیش از رسیدن به روم، مارکوس آنتونیوس زمام امور را به دست گرفت و خود را جانشین ژول سزار نامید.
آگوستوس پس از آگاهی از این موضوع با لشگری بزرگ به جنگ او رفت. آنتونیوس نیز متقابلا با لشگر روم به مقابله با او شتافت. دو لشگر در شهر مُدِن در نزدیکی های روم با یکدیگر جنگیدند. در این جنگ سپاه آگوستوس بر آنتونیوس چیره شد و آنتونیوس به مصر گریخت. آگوستوس پس از این پیروزی مهم به شهر روم وارد شد و بر جای ژولیو سزار بر اریکه قدرت تکیه زد. ( سال 31 پیش از میلاد مسیح)
در زمان امپراتوری آگوستوس، در این سوی کره زمین یعنی در قاره آسیا و در فلات ایران، اشکانیان نیز در اوج قدرت به سر می بردند و در آن زمان یعنی سال 30 پیش از میلاد، فرهاد چهارم بر ایران حکومت میکرد و در همان سال تیرداد دوم که که بر علیه فرهاد شورش کرده بود به آگوستوس پناهنده می شود.
حکومت سه تن در روم
پس از شکست آنتونیوس از آگوستوس، روابط این دو بسیار تیره بود. در این زمان لیپیدوس فرماندار اسپانیا میان این دو وساطت کرده و ایندو را آشتی داد و این سه تن یعنی آگوستوس، آنتونیوس و لیپیدوس یک حکومت سه نفری تشکیل دادند. آنان با همکاری وضع داخلی روم را سر و سامان دادند و برای تمامی ارتش روم حقوق ثابت ماهیانه ایجاد کردند. آنان یک لیست 2300 تنی را برای اعدام اعلام کردند و آنان با با بی رحمی تمام اعدام کردند. سپس آگوستوس و آنتونیوس نیز پس از پرداختن به کارهای مهم، به مقدونیه لشگر کشیدند و قاتلان ژول سزار را دستگیر کردند (42 پیش از میلاد)
پس از این واقعه آگوستوس به روم بازگشت ولی آنتونیوس به آسیا رفت و با کلئوپاترا ملکه مصر به عیش و نوش پرداخت. او حتی توجهی به همسرش که خواهر آگوستوس بود نکرد. همین موضوع باعث شد که روابط بین این دو بار دیگه رو به تیرگی بگراید.
در همان سال ها روابط بین آگوستوس و لیپیدوس فرماندار اسپانیا بر سر جزیره سیسیل نیز به هم خورد و آگوستوس قصد حمله به اسپانیا را داشت که لیپیدوس که قدرت مقابله با او را در خود نمی دید از سلطنت کناره گیری کرده و امور اسپانیا را به آگوستوس سپرد. با این کار زمام امور اسپانیا نیز به دست آگوستوس افتاد.
جنگ آکتیوم
جنگ آکتیم یکی از جنگ های مهم تاریخ است. این جنگ دریایی بین آگوستوس و نیروی دریایی مشترک آنتونیوس (مارک آنتونی) و کلئوپاترا ملکه مصر بود.
پس از آنکه روابط بین آگوستوس و مارک آنتونی یا همان آنتونیوس تیره شد، و در سال 32 پیش از میلاد پس از شکست آنتونیوس از سپاه اشکانیان، آگوستوس این موقع را برای حمله به آنتونیوس و تمام کردن کار وی مناسب دانست و با سمت کنسولی فرماندهی ناو های جنگی و سپاهیان رومی را به عهده گرفته و به سوی یونان حرکت کرد. این جنگ در ساحل غربی یونان در محلی به نام آکتیوم در گرفت.
نیروی دریایی آنتونیوس و کلئوپاترا 500 کشتی بود که بیش از 100 هزار تن سوار و پیاده نیز از آن حمایت می کردند و در مقابل آگوستوس دارای 250 کشتی جنگی بود. آنتونیوس و کلئوپاترا با وجود کثرت نفرات نتوانستند حریف ناوهای جنگی آگوستوس شوند. مورخان معتقدند که ناوهای جنگی آگوستوس دارای کیفیت بسیار بالایی نسبت به حریفش در این جنگ بوده است و به همین یکی از دلایل پیروزی آگوستوس می باشد. سرانجام این جنگ شکست مارک آنتونی و ملکه مصر بود که پس از این شکست هر دو به مصر گریختند.
آگوستوس همراه نیروی دریایی و زمینی خود مصر را بحاصره کرد و مارک آنتونی و کلئوپاترا که خود را شکست خورده میدیدند دست به خود کشی زدند و به این ترتیب بود که مصر به تصرف رومیان درآمد و از آن روز تا سال 618 میلادی که مصر به دست شهربراز سردار نامی خسرو پرویز سقوط کرد، زیر سلطه مستقیم روم قرار داشت.
مرگ آگوستوس (اُکتاویوس)
پس از آنکه آگوستوس (اکتاویوس) بر رقیبان خود چیره شد و خود تنها رهبر روم به شمار می رفت، دوست نداشت که با عنوان سلطنت حکومت کند و با پیشنهاد سنا لقب اگوستوس را که مخصوص نام خدایان بود، پذیرفت. پس از آن خود آگوستوس عنوان امپراتور را به عنوان خود افزود و به عنوان نخستین امپراتور روم بر تخت نشست. (به گفته مورخان ماه آگوست از نام همین امپراتور گرفته شده است)
در زمان اکتاویوس روم پیشرفت های بسیاری کرد. از جمله آن میتوان به ایجاد لژیون های ثابت امپراتوری روم است که در زمان او ایجاد شد و تا پایان عمر امپراتوری روم پا بر جا ماند. او همانند خسرو انوشیروان ساسانی ارتش روم را به چند بخش تقسیم کرد که هر یک از این ارتش ها در بریتانیا، حوزه راین، حوزه دانوب، ارتش فرات، ارتش مصر و ارتش آفریقا حضور داشتند.
آگوستوس در سال ۱۴ میلادی و در حالی که 76 ساله بود در مقبره معروفش که هم اکنون در کشور کروآسی است، به خاک سپرده شد.