بانو خرمدین همسر بابک خرمدین بود (زادروز 795 میلادی – مرگ 838 میلادی). او یکی از زنان جنگجو و یکی از قهرمانان کل تاریخ ایران است. زمانی که ایرانیان به فرماندهی بابک خرمدین برای بازگرداندن سلسله ساسانی و بیرون راندن اعراب از ایران به پا خاستند و در بیشتر جنگ های خود با اعراب، آنان را به سختی شکست دادند، بانو نیز همراه بابک در تمامی جنگ ها حضور داشت.
بانو خرمدین از زمان کودکی با تیر و کمان آشنا بود و در تیراندازی به قدری مهارت داشت که تیر وی به هیچ وجه خطا نمی رفت. او همراه همسرش بابک خرمدین در آذرآبادگان (آذربایجان) با هدف سرنگونی خلفای عباسی و بیرون راندن اعراب از ایران، و بازگردانی شاهنشاهی ساسانیان به تخت، جنبش خرمدینان را آغاز کردند. ایرانیان که از ظلم ستم های اعراب به تنگ آماده بودند با آگاهی از این موضوع به سپاهیان بابک پیوستند و یک سپاه بزرگ را تشکیل دادند.
بانو همراه بابک بین سال های 816 تا 837 میلادی از پذیرش رسم های عربی- اسلامی سر باز زدند و طی جنگ های بسیار سختی سپاه خلفای عباسی را شکست دادند. آنان 23 سال با اعراب جنگیدند و بیش از 500 هزار نفر از اعراب را در جنگ های مختلف به هلاکت رساندند و در هیچ یک از نبردهایشان شکست نخوردند. سپاهیان بابک را سرخ جامگان می نامیدند چرا که پیراهنانی به رنگ قرمز به تن می کردند. آنان چنان هراسی به دل اعراب و خلیفه افگنده بودند که دیگر هیچ سپاهی یارای مقابله با آنان را نداشت. اما سرانجام کار بانو خرمدین و خود بابک با خیانت یکی از سردارانش به نام افشین دستگیر شده و به ماموران خلیفه تحویل داده شدند و آنان را به بغداد فرستادند.
خلیفه عباسی نیز آنان شکنجه فراوان کرد و به طور بسیار دلخراشی به قتل رساند. آنان در هنگام شکنجه حتی یک واژه که نشان دهنده ترس و پشیمانی از کرده خویش و یا درخواست بخشش از خلیفه باشد را بر زبان نراندند و خود را در تاریخ ایران بی نظیر، بی همتا و ماندگار ساختند. سال 838 میلادی
سرچشمه ها:
علی بهرامیان – بابک خرمدین
زرین کوب – دو قرن سکوت