جالینوس (همچنین گلینوش در شاهنامه) یک سردار ارمنی در خدمت ارتش ساسانیان در قرن هفتم بود که یکی از شخصیت های برجسته به شمار می آمد. جالینوس سردار ایرانی در زمان زندان خسرو پرویز فرمانده نگهبان قصر بود. گلینوش از فرماندهان ساسانی در جنگ های ساسانیان با اعراب نیز بود.
معنی نام گلینوش
نام جالینوس شکل عربی نام گلینوش است. به گفته پورشریعتی، این نام به احتمال زیاد نام شخصی او نبوده، بلکه عنوانی از او بوده است. او احتمالاً یکی از چندین ارمنی بود که در تاریخ ساسانیان گرفتار شد. او ممکن است همان مامیکنیان یا گریگوری سیونیک باشد که هر دو در اوایل قرن هفتم به ساسانیان خدمت کردند اما با استناد به فردوسی بزرگ و شاهنامه نام او را باید گلینوش دانست و معنی نام گلینوش عمر جاویدان است.
همکاری گلینوش در خلع خسرو پرویز از سلطنت
جالینوس برای اولین بار در زمان زندانی شدن خسرو پروبز در سال 628 به عنوان فرمانده خسرو دوم یاد شده است. با وجود اینکه خسرو توسط پسرش قباد دوم یا همان شیرویه سرنگون و زندانی شده بود، اما با شیرویه همانند یک پادشاه رفتار می‌کردند و جالینوس حتی او را با لقب anōšag buwād خطاب می‌کرد.
بگو تا سوی تیسفونش برند
برآن خانه رهنمونش برندبباشد به آرام ما را چند روز
نباید که دارد کس او را نژندبر او موکل کنند استوار
گلینوش را با سواری هزار
نبرد های گلینوش (جالینوس) با اعراب
جالینوس سردار ایرانی پس از شکست در نبرد کسکر، در دومین نبردش با اعراب به همراه بهمن جادویه سردار ساسانی موفق شدند اعراب را در جنگ پل شکست دهند.
پس از آن توسط یزدگرد سوم برای درهم شکستن نیروهای مهاجم عرب به همراه 60000 نفر و همراه فرمانده کل ارتش امپراتوری رستم فرخزاد در نبرد قادسیه شرکت کرد.
جالینوس فرماندهی جناح راست ارتش را برعهده داشت. پس از مرگ رستم در جنگ و عقب نشینی فرماندهان دیگر، جالینوس فرماندهی آنچه از ارتش ساسانی باقی مانده بود به عهده گرفت.
به هنگام رسیدن به رود، موفق شد بخش اعظم ارتش ساسانی را به سلامت از پل عبور دهد و تقریبا یک سپاه 15 الی 20 هزار تنی موفق به بازگشت به تیسفون شدند.
مرگ گلینوش (جالینوس) سردار ساسانی
اطلاعات دقیقی از مرگ جالینوس سردار ایرانی در دسترس نیست ولی طبق برخی منابع او در جنگ قادسیه و در بحبوحه شکست عجیب سپاه ایران در حین جنگ با اعراب مسلمان کشته شد.
سرچشمه: تاریخ ده هزار ساله ایران – رضایی