ماندانا دختر پادشاه ماد ، آستیاگ بود ، اسم وی احتمالا ریشه در فارسی باستان دارد و به معنای شادمان است .
بر اساس گفته هرودوت هنگامی که آستیاگ در خواب پسر دختر خود را دید که پادشاهی وی را به خطر انداخته اند ، دخترش ماندانا را به ازدواج کمبوجیه اول فرمانروای منطقه پارس درآورد که به گفته هرودوت بسیار آرام و سر به زیر بود .
پس از مدتی ماندانا پسری با نام کوروش بزرگ را به دنیا آورد که بعدها توانست
پدربزرگ خویش آستیاگ را از تخت به زیر کشد .
ماندانا شاهدخت مادی و شهبانوی هخامنشی زاده ۵۸۴ پیش از میلاد در هگمتانه و از دودمان خاندان شاهی ماد بود .
دین و مذهب آنان نیز مزدیسنا بود .
مادر وی آرینیس ، شاهدخت لیدیه و پدرش ایشتوویگو ( آستیاگ ) نام داشت .
جانشین وی کاساندان همسر کوروش کبیر بود .
و احتمال میرود که وی را در گور دختر به خاک سپرده باشند .
وی همسر کمبوجیه اول و مادر کوروش بزرگ ، شاهنشاه ایران و موسس سلسله هخامنشی است . طبق گفته های هرودوت ، کمبوجیه شاه نبود بلکه مردی از خانواده ای خوب بود که با ماندانا پیمان زناشویی بسته بود حاصل این پیوند هم کوروش بزرگ بود .
گزنفون میگوید که کمبوجیه با ماندانا ازدواج کرده بود و شاه پارسی ها نامیده می شد همچنین او ادعا کرده است که حکمرانی کمبوجیه به عنوان « شاه پارس » محدود به شورای بزرگان بوده است .
بنابراین هیچ تناقضی بین گفته کوروش که گفته پدرش شاه انشان است و ادعای گزنفون که گفته او شاه پارس است وجود ندارد ، چرا که انشان و پارسه نام جایگزین یکدیگر برای یک سرزمین هستند .
« تولد کوروش »
طبق گفته های هرودوت ، روزی ایشتوویگو در خواب دید که از دخترش تاکی روییده و همه جا را فرا گرفته . پادشاه تعبیر این خواب را از مغ ها خواست و آنان این چنین تعبیر کردند که فرزندی که دخترت به دنیا آورد ، آسیا را به تصرف خود درمی آورد .
ایشتوویگو پس از فهمیدن تعبیر خواب خود تلاش کرد که دخترش را به کسی دهد که خیال فرمانروایی و حکمرانی نداشته باشد به همین دلیل ماندانا را به کمبوجیه اول که از دست نشانده های خودشان بود داد .
وقتی ماندانا باردار شد و فرزندش را به دنیا آورد ، ایشتوویگو به هارپاکس دستور داد تا کودک را بکشد اما هارپاکس این کار را نکرد و کودک را به یک چوپان به نام سپاکو داد .
« مرگ ماندانا »
منابعی وجود دارد که تاریخ درگذشت ماندانا را در سال ۵۵۹ پیش از میلاد ثبت کرده اند ، اگرچه این تاریخ ، همان تاریخی می باشد که به عنوان تاریخ مرگ شوهرش کمبوجیه اول گزارش شده است ، بنابراین مشخص نیست که این تاریخ ، تاریخ درست مرگ اوست یا تاریخی است که وضعیت او به دلیل مرگ همسرش ، از ملکه به ملکه مادر تغییر یافته است .
