فَرّه وَز سوم یا فارناباز ( به یونانی : Φαρνάβαζος – فارنابازوس ) ساتراپ فریگیه هلسپونت بود که از سال ۳۷۰ تا ۳۲۰ پیش از میلاد در این مقام قرار داشت ، وی از دودمان فارناکیان ( یک سلسله محلی از حاکمانی بودند که بین سده پنجم تا سده چهارم قبل از میلاد بر ساتراپی فریگیه هلسپونت زیر نظر شاهنشاهی هخامنشیان ایران سلطنت می کردند ، آنها نسبت خویشاوندی و ارتباط مستقیمی با شاهنشاهان هخامنشی داشتند ) و یکی از ساتراپ‌های پارسی بود که علیه اسکندر مقدونی جنگید .
« نام »
نام فَرّه وز یا فَروَز ( به پارسی باستان : فَرنه‌وَزدَه ) به معنی « استوار به یاری فر ایزدی » می باشد .
« دوران جوانی »
فارناباز پسر آرتاباز دوم ( یک فرمانده و اشراف زاده پارسی و ساتراپ فریگیه هلسپونت بود )، ساتراپ فریگیه هلسپونت و از دودمان فارناکیان بود . با این وجود ، آرتاباز بعد از یک شورش و قیام نافرجام علیه اردشیر سوم ( پسر اردشیر دوم از شهبانو استاتیرا ، یازدهمین شاهنشاه هخامنشی از سال ۳۵۸ تا ۳۳۸ قبل از میلاد و بنیانگذار و موسس دودمان سی و یکم مصر بود ) در سال ۳۵۸ پیش از میلاد به همراه خانواده اش نیز به مقدونیه تبعید شد ، جایی که آن ها با اسکندر جوان دیدار کردند . ممنون رودسی که یک مزدور یونانی بود و با آن ها رابطه خویشاوندی داشت همراه آرتاباز و فارناباز بود .
آرتاباز و فارناباز و ممنون بعد ها اجازهٔ بازگشت به پارس را یافتند که بر اساس آن ممنون فرماندهی و حکمرانی ناوگان ایران در دریای اژه با پشتیبانی و حمایت فارناباز را بدست آورد .
« نبرد علیه اسکندر »
زمانی که اسکندر به شاهنشاهی هخامنشی هجوم برد ، ممنون از شهر مهم و راهبردی هالیکارناس دفاع و پشتیبانی کرد در حالی که اسکندر به فتح و پیروزی نزدیک می شد ، وی اسکندر را مجبور کرد تا به دنبال تدارکات برود . این به پارسیان زمان کافی را می بخشید تا تجدید قوا کنند .
ممنون و فارناباز راهبرد خود که بر پایه ی ایجاد اختلال در خطوط تدارکات اسکندر بود به سوی گرفتن جزایر دریای اژه در نزدیکی تنگهٔ داردانل و دامن زدن به شورش و قیام های در یونان ، تغییر دادند . در همان زمان ها بود که فرمانروا اسپارتیان آگیس سوم و دولتمرد آتنی دموستن برای آزادی و جدا کردن یونان از مقدونیه باستان سپاهیان خود را سازمان می دادند . ممنون و فارناباز جزایر کس و خیوس را تصرف کردند ، اما در حین محاصرهٔ موتیلنه ، پایتخت جزیره لسبوس ، ممنون در اثر تب از دنیا رفت .
فارناباز به کمک و پشتیبانی وادفرداد ساتراپ لیدی ( اوتوفرادتس ) کنترل و اداره تمامی نیرو های دریایی پارس را در دریای اژه بر عهده گرفت . آن ها موتیلنه و جزیره تندوس را که به سبب آن ها کنترل کل داردانل را در اختیار می گرفتند ، تسخیر کردند .
فارناباز با به وجود آوردن یک موقعیت عالی و غنی با غیر قابل استفاده کردن بندری در نزدیکی هالیکارناس ، اسکندر را بیشتر تهدید می کرد . وی همچنین کلیهٔ ساموتراس ، سیفنوس و آندروس را تصرف کرد و تمام کشتی های تدارکات یونانی را در اختیار گرفت .
بعد از شکست فرمانروای هخامنشی ، داریوش سوم در جنگ سرنوشت ساز ایسوس ، در نوامبر سال ۳۳۳ پیش از میلاد ، فارناباز به صورت کامل تنها و گوشه گیر شد . فرمانروای اسپارتی ، آگیس سوم ، از شورش و قیام آشکار خود دست برداشت . فارناباز وادار شد که با شورش های زیادی در سرزمین خود مقابله کند و بسیاری از سپاهیانش وی را ترک کردند . ناوگان تضعیف شدهٔ وی در نزدیکی خیوس شکست خورد و فارناباز دستگیر شد . در صورتی که وی را به نزد اسکندر می بردند وی موفق به فرار به کس شد .
« اواخر زندگی »
اینکه چه چیزی بعد از فرار وی روی داد مشخص نیست . اینگونه برداشت می شود که وی در نهایت به اسکندر تحویل داده شد چرا که در سال ۳۲۴ پیش از میلاد ، آرتونیس ، خواهر فارناباز به وسیله اسکندر پادشاه مقدونیه به عقد ائومنس ژنرال و دانشمند یونانی درآمد ، و در سال ۳۲۱ پیش از میلاد فارناباز یک اسکادران از سواره نظام را برای ائومنس در نبردی که کریتروس و نئوپتولموس را شکست می دهد ، رهبری و فرماندهی می کند .
تاریخ دقیق تولد و مرگ فارناباز سوم مشخص نیست .
