پس از درگذشت شاپور دوم، دشواری های روزگار بهرام دوم و نرسی بار دیگر در ایران و دربار ایران پدیدار گشت. مشکلات همیشگی و سنتی جانشینی شاه پس از درگذشت شاهان همیشه در تاریخ ایران یک مشکل بزرگ بوده است.
به پادشاهی رسیدن اردشیر نیکوکار
اردشیر دوم ساسانی یا اردشیر نیکوکار از سال 379 میلادی تا 383 میلادی پادشاه ایران ساسانی شد، اردشیر دوم ساسانی در واقع برادر شاپور دوم بزرگ بود که به هنگام بر تخت نشستن پیری هفتاد ساله بود و چون پس از وفات شاپور دوم پسران وی بسیار خردسال بودند، شاپ.ر برادرش اردشیر را جانشین خود اعلام کرد که البته در این خواسته وی بندی وجود داشت که اردشیر مادامی که پسران شاپور دوم به سنی برسند که بتوانند امور کشور را به دست بگیرند، اردشیر شاه ایران باشد.
در زمان پادشاهی اردشیر دوم واقعه مهمی روی نداد و جنگی نیز با بیزانس روی نداد و فقط دو ابر قدرت دنیای باستان یعنی ایران و روم سیاست های دیرینه خودشان را در قبال سرزمین ارمنستان ادامه دادند.
یکی از اقدامات اردشیر دوم این بود که تمام عوارض را موقوف کرد و از این جهت موسوم به اردشیر نیکو گردید. اردشیر دوم یکی از پادشاهان نیکوکار بود که در جهت رفاه حال مردم اقداماتی در زمان پادشاهیش انجام داد.
اردشیر در طاق بستان
از نقش برجسته‌ای هم که در طاق بستان از تاجگذاری او باقی است برمی آید که او پیش از پادشاهی یک چند فرمانروای کوشان بوده است. در این نقش ، اهورامزدا حلقه سلطنت به پادشاه عطا می‌کند. در تصویر زیر اردشیر در بین دو مرد ایستاده است و در تصویر تکی سمت راست نیز صورت اردشیر بر روی سنگ حکاکی شده است.
در این حکاکی در پشت سر شاه، خدای مهر ایستاده است و از انوار اشعه که بر گرد سرش هاله بسته شناخته می‌شود. خود اردشیر نیز با موهای مجعد و بلند در حال گرفتن پادشاهی از برادرش یعنی شاپور دوم است که در سمت راستش ایستاده است. در زیر پای اردشیر نیز امپراتور روم یعنی ژولیان مرتد است که از اردشیر شکست خورده بود که البته این جنگ در زمان شاپور دوم رخ داده بود.
سکه های اردشیر دوم ساسانی
اگر به سکه های یافت شده از اردشیر دوم نگاهی بیندازیم، متوجه تاجی بر سر دارد که بسیار به تاج اردشیر یکم شبیه است. بر روی سمت دیگر سکه‌هایش، همان تصویر کلاسیک همه سکه های شاهنشاهان ساسانی را خواهیم دید که همان تصویر آتشکده و دو شخصی که در کنار آن ایستاده‌اند را نشان می‌دهد. وی بر روی سکه‌هایش «اردشیر، شاهنشاه ایرانیان» و واژۀ « گرب کرتار» که در زبان پهلوی به معنای نیکوکار مشاهده می شود را حک کرده است. تنها بر روی تعداد خیلی کمی از سکه‌ها واژه «انیرانیان» نیز به چشم می‌خورد.
کناره گیری از پادشاهی
اردشیر دوم پادشاهی بسیار رعیت پرور، خوشدل و پاک طینت بود. به طوری که حتی فردوسی بزرگ از وی به نیکی یاد کرده است. وی پس از چهار سال پادشاهی در سال 383 میلادی (به گفته فردوسی ده سال) بنا به پیمانی که با برادرش شاپور دوم بسته بود به محض بزرگ شدن فرزند وی یعنی شاپور سوم، از پادشاهی استعفا داده و شاپور سوم بر جای او نشست. . پس از اردشیر دوم خط مشی قانونی جانشینی دودمان ساسانی از نو زنده شد و شاپور سوم فرزند شاپور دوم شاهنشاه ایران بر سریر شاهنشاهی نشست.
اردشیر نکوکار در شاهنامه
سرچشمه
شاهنامه فردوسی
تاریخ ده هزار ساله ایران – رضایی