دلارام خانم ، همسر دوم ولیعهد صفوی، محمدباقر میرزا مشهور به صفی میرزا بزرگترین پسر شاه عباس بزرگ بود ، وی همچنین ملکه مادر ، شاه صفی ششمین پادشاه صفوی ایران بود .
دلارام خانم از سال ۱۶۲۹ تا سال ۱۶۴۲ در مقام و جایگاه ملکه مادر قرار داشت ، پیش از او سلطانم بیگم و پس از او آنا خانم این جایگاه را از آن خود کردند .
وی در گرجستان ، امپراطوری صفوی چشم به جهان گشود . او از خاندان صفوی و دارای دین و مذهب مسیحی ، اسلام بود .
وی از ازدواجش با محمد باقر میرزا صاحب یک فرزند به نام صفی شد .
« آغاز زندگی »
دلارام اصالتی گرجی داشت که از طرف یکی از امیران گرجستان به شاه عباس یکم پیشکش شد . شاه بعداً وی را به پسرش محمدباقر میرزا هدیه داد . دلارام در سال ۱۶۱۱ سام میرزا ( شاه صفی یکم ) را به دنیا آورد .
« ملکه مادر »
طبق نظر دیوید بلو ، توطئه و دسیسه سال ۱۶۳۲ در دربار که ریشه اش از حرمسرا و از اقلیتی از زنان که ضد سلطنت شاه صفی بودند ، نشأت می گرفت ، که منجر به فرمان قتل عام چهل تن از زنان حرم و کور کردن و کشتن تقریباً تمام اولاد ذکورِ دختران شاه عباس بزرگ شد . پیش از این اتفاق ، یکی از عمه های شاه عباس به نام زینب بیگم سر دسته زنان حرمسرا بود . اما بعد از این روخداد ، دلارام خانم این نقش را بر عهده گرفت و نفوذش افزایش یافت . هنگامی که پسرش ، در سال ۱۶۴۲ از دنیا رفت ، نوه اش با نام سلطنتی شاه عباس دوم به قدرت و سلطنت رسید . در سال های آغازین حکومت شاه عباس دوم ، به علت کم سن بودنش ، ساروتقی اعتمادالدوله که در آن زمان وزیر اعظم بود و از حمایت و پشتیبانی قوی دلارام خانم نیز بهره می برد ، نایب السلطنه عباس دوم شد .
« موقوفات »
دو قرآن به خط نسخ و محقق ، وقف دلارام خانم به حرم فاطمه معصومه ، محل نگهداری آن ها در موزه آستانه مقدسه قم است . دلارام خانم دو مدرسه در اصفهان به سال های ، ۱۶۴۵/۶ و ۱۶۴۷/۸ به ترتیب ، بنا کرده است . کاروانسرای جده ، جده به معنای مادربزرگ ، در زمان وزارت ساروتقی بنا شده است و یکی از بزرگ ترین آن هاست که اشاره به دلارام خانم دارد که در زمان نوه اش شاه عباس دوم بنا شده اند . در مجموع دو کاروانسرا به موقوفات دلارام خانم منصوب است .
« مرگ دلارام خانم »
دلارام خانم سرانجام در سال ۱۶۴۷/۴۸ در اصفهان درگذشت ، طبق گفته برخی منابع وی توسط آنا خانم مسموم شده است . او را پس از مرگش در حرم امام رضا در مشهد به خاک سپردند .
